Ինչո՞ւ է պարտադիր շարժվելուց առաջ մեքենայի շարժիչի մի քանի րոպե տաքացումը

Այսօր մի հոդված ընկավ աչքովս, որտեղ պաթետիկ տոնով ինչ որ դոկտորի դոկտորական
աշխատանքին հղում տալով պնդում էին, իբր ավտոմեքենան ցուրտ եղանակին «տաքացնելը» սխալ է ու որպես հակափաստարկ բերվում էր այն, որ հիմա շարժիչների ճնշող մեծամասնությունը աշխատում է ոչ թե կարբյուրատորային սնուցմամբ, այլ ինժեկտորային, անմիջական ներցայտման, կամ այլ եղանակով: Մասամբ համաձայն եմ հոդվածի հետ,իրոք կարբյուրատորային շարժիչներում վառելիքաօդային խառնուրդը ստացվում է ավելի աղքատ, քանի որ այն զանգվածը որը պետք է մտնի գլան այրման համար, որքան փոքր մասնիկներից է բաղկացած լինում, այնքան այրման պրոցեսը լավ է կատարվում: Այդ հոդվածում սա փաստարկվում էր հետևյալ կերպ, որ ձմեռը, ցուրտ պայմաններում այդ խառնուրդը վառելիքի սառը լինելու պատճառով ավելի մեծ մասնիկներից է բաղկացած լինում, որի հետևանքով ավելցուկային խառնուրդ է մտնում գլան, լվալով մխոցի պատեր յուղի շերտից, առաջացնելով չոր շփում: Այս մտքի հետ լիովին համաձայն եմ, իրոք նման խնդիր գոյություն ունի, սակայն դա ոչ մի կերպ չի անդրադառնում այն խնդրին, որն առաջ էին քաշել: Տվյալը երևույթը, որը անմիջական կապ ունի վառելիքի հետ, անկախ նրանից կանգնած վիճակում, պարապ ընթացքով ես տաքացնում, թե շարժմանմեջ, նույն կերպ է առաջ գալու, այսինքն ոչ մի ազդեցությու չունի շարժիչը տաքացնել չտաքացնելը, բայց կա մի ավելի լուրջ խնդիր, որը ոչ մի կերպ հոդվածում չի շոշափվում: Մենք գիտենք, որ ավտոմեքենայի շատ դետալներ ուղղակի չի կարելի չոր շփման ենթարկել, որի համար ունի յուղման համակարգ, որն ապահովում է երկու դետալների միջև յուղի շերտ, որպեսզի ինտենսիվ մաշ տեղի չունենա: Վերցնենք շարժիչի յուղման համակարգն ու ուսումնասիրենք եղանակային պայմանների ազդեցությունը: Շարժիչի ներքևի մասում կա տաշտ, որտեղ լցվում է յուղը (կարտեր): Յուղումը կատարվում է ինքնուրույն ու ստիպողաբար: Ստիպողաբար յուղման ժամանակ յուղի հատուկ պոմպի միջոցով յուղը սեղմվում է դեպի դժվարամատչելի կետեր, իսկ ինքնուրույնի դեպքում ինքնբերաբար է կատարվում պրոցեսը: Ծնկաձև լիսեռը կիսով չափ ընկղմված է լինում կարտերային յուղի մեջ ու երբ գործարկում ես շարժիչը, այդ յուղը թե անմիջապես յուղում է ծնկաձև լիսեռի արմատական վզիկները, թե յուղ է մղվում պոմպի միջոցով այլ համակարգերի: Մխոց-գլան զույգը նույնպես յուղվում է այդ յուղով: Մխոցի վրա կան օղակներ, որոնք այդ յուղը վերցնում են ու բարձրացնելով յուղում գլանների պատերը: Երբ ցուրտ եղանակին ավտոմեքենան կանգնած է մնում ու սառում է յուղը, այդ պրոցեսը յուղի մածուցիկության պատճառով նորմալ տեղի չի ունենում, դժվար հասանելի մասերում, դետալների միջև տեղի է ունենում յուղի շերտի խզում, որը բերում է չոր շփման, ինչն էլ իր հերթին ինտենսիվ մաշի: Պարապ ընթացքի ռեժիմում (խալաստոյ) շարժիչի վրա բեռնվածությունն ամենաթույլն է: Երբ դնում ենք առաջին փոխանման վրա, շեշտակի մեծանում է բեռնվածությունը ու ինտենսիվ մաշի պրոցեսն արագանում է քանի որ շարժիչն աշխատում է բեռնված: Մաշի հետևանքով առաջանում են մետաղական մասնիկներ, որոնք խառնվելով յուղի հետ բարձրանում են գլան ու մխոցագլանային խմբի դետալների արանքում հայտնվելով վնասում մակերեսը, մասնավորապես գլանի հայելին: Հոդվածում առանց որևէ լուրջ հիմնվորման նշվում էր, որ ուղղակի պետք է շարժիչը չգերբեռնել, դանդաղ շարժվել 5-15 րոպե և վերջ, սակայն շարժիչի գերբեռնումը որպես օրենք տեղի է ունենում ցածր փոխանցումների դեպքում, բոլորդ էլ նկատած կլինեք, որ բարձր արագությունների ու փոխանցումների տակ, այսպես ասած չի խեղճանում: Կարծես հասկանալի է որ տաքացումը կարևոր է շարժիչի անկախ նրանից կանգնած, թե շարժման դեպքում: Ամենապարզ տրամաբանությամբ շարժվող մեքենան ավելի ուշ կտաքանա, քանի որ մեծամասամբ մեքենաները չունեն ռադիատորի քողարկչի ժալյուզային ցանց, որ կարգավորվող է ու կարող ես կառավարել օդային հոսքը, որպեսզի շարժիչը հավելյալ չսառեցնի:

Մասնագիտացված ավտոտրանսպորտային կազմակերպությունները ունեն հատուկ տաքացման համակարգեր, որոնք ավտոմեքենան տաքացնում են գոլորշով, տաք ջրով, առանց շարժիչի գործարկման, քանի որ ամեն դեպքում շարժիչի սառը գործարկման դեպքում անխուսափելի է մաշի պրոցեսը, ուստի նաև վնասը: Անգամ բեռնատարներ կան, որոնք ունեն հատուկ տեներ կարտերի մեջ, որոնցով մինչև շարժիչի գործարկումը տաքացվում է յուղը: Շատ ցուրտ պայմաններում, եթե անգամ ավտոտնակում է բացասական ջերմաստիճան լինում, օգտագործվում է ջերմամեկուսիչ պատյան, որը քաշում են մեքենայի կապոտի վրա, որ ջերմության հեռացումը շարժիչից դժվար իրականանա:

Մի խոսքով շարժիչի տաքացումը պարտադիր է, բայց քանի որ վառելիքի հետ կապված խնդիրը չկա, դա կարելի է անել ոչ թե նախկինի պես 15 րոպե, այլ 5-7 րոպե: Ցանկալի է լինի ավտոմատ հեռակառավարմամբ շարժիչի գործարկման համակարգ, հարմարության համար, որ մինչև մոտենաք մեքենային, միանգամից նստեք ու շարժվեք:

Հեղ.՝ Գագիկ Մամուլյան